هرسال با فرارسیدن فصل بهار، بسیاری از مردم به انواع آلرژی‌ و حساسیت ‌ها مبتلا می‌شوند و با علایم آب ‌ریزش شدید بینی، عطسه‌های پی ‌در ‌پی و خارش‌ های پوستی به پزشک مراجعه می‌کنند. بررسی ‌های سازمان جهانی بهداشت حاکی است که تقریبا یک چهارم جمعیت جهان از عوارض آلرژی رنج می‌برند و شهرنشینی و صنعتی‌شدن جوامع انسانی هم باعث افزایش آمار مبتلایان به آلرژی ‌های فصلی شده است.‏

بیش از۳۰۰ میلیون نفر در دنیا مبتلا به آسم 

دکتر علیرضا یزدانی متخصص بیماری‌ های گوش و حلق و بینی در مورد بیماری آلرژی می‌گوید: بررسی‌ها حاکی از این است که در حال حاضر بیش از۳۰۰ میلیون نفر در دنیا مبتلا به آسم هستند وحدود یک چهارم جوامع انسانی هم از ابتلا به «رینیت آلرژیک» رنج می‌برند. بررسی‌های انجام شده از سوی وزارت بهداشت هم حاکی است که نزدیک به ۱۵درصد مردم ایران مبتلا به آسم هستند که متاسفانه این بیماری در سال‌های اخیرشیوع زیادی بخصوص در کودکان زیر ۶ سال داشته است.

وی با بیان این مطلب که بیماری آلرژی در شهرهای بزرگ و پر جمعیت که با مساله آلودگی هوا دست به گریبان هستند، جدی‌تر است، می‌افزاید: آلودگی هوا یکی از مهم‌ترین علل آلرژی درمردم است، درحالی که این بیماری ممکن است تظاهرات متعدد و متفاوتی داشته باشد، به طوری که در بسیاری از موارد ممکن است به عنوان بیماری عفونی تحت درمان‌های غیر موثر قرار گیرد.‏

این استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درخصوص اینکه چه عواملی باعث ابتلا به آلرژی می‌شود، اظهار داشت: این عوامل به دودسته محیطی و غیرمحیطی (غذایی) تقسیم می‌شوند که عبارتند از آلرژن‌های موجود در هوا: گرده گل‌ها، گرد و غبار، پوسته، پرز و شوره حیوانات و مایت‌ها و کپک‌ها. بعضی مواد غذایی و ازجمله بادام زمینی و مغزهای درختی، ماهی و صدف، شیر، تخم‌مرغ، گندم و سویا، نیش حشرات: نیش زنبور وحشی و زنبور عسل، داروها: پنی ‌سیلین و آنتی‌ بیوتیک ‌های با پایه پنی‌سیلین. لاتکس موجود در کیسه‌های پلاستیکی ممکن است به طور غیرمستقیم باعث ابتلا به آلرژی شود، زیرا در ساختمان آن ۳۵ نوع پروتئین به کار رفته است و زمانی که مواد غذایی در کیسه‌های پلاستیکی نگهداری می‌شود پروتئین لاتکس وارد این مواد می‌شود همچنین زمانی که نوشابه و آب‌های معدنی در فریزر یخ زده می‌شوند، پروتئین ظروف آن‌ها به نوشابه و آب نفوذ می‌کند.

دکتر یزدانی با اشاره به این مطلب که ژنتیک یکی از موثر‌ترین عوامل ابتلا به حساسیت ‌ها است، می‌گوید: هر گاه یکی از والدین به هر نوعی از بیماری‌های آلرژی مبتلا باشد، ابتلای یک فرزند از سه فرزند به این بیماری دور از انتظار نیست ودر صورت ابتلا هر دو والد به حساسیت، احتمال ابتلای ۷ فرزند از ۱۰ فرزندشان به این بیماری وجود دارد.

آلرژی واکنش سیستم ایمنی بدن به ماده ای خاص است 

این استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد عوامل افزایش خطر ابتلا به آلرژی می‌گوید: آلرژی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به ماده‌ای خاص واکنش نشان می‌دهد و این در حالی است که آن ماده در عامه مردم واکنشی ایجاد نمی‌کند. سیستم ایمنی بدن به‌ طور طبیعی در پاسخ به عوامل خارجی که باعث بیماری و یا عفونت می‌شوند، پروتئین‌هایی به نام «آنتی ‌بادی» می‌سازد وآلرژی وقتی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی آنتی بادی را علیه موادی تولید می‌کند که «آلرژن» نامیده می‌شوند. آلرژن‌ ها به خودی خود بیماری‌زا نیستند، اما وقتی بدن در معرض آنها قرار می‌گیرد، آنتی‌بادی‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی باعث آزاد شدن مواد شیمیایی دیگر، از قبیل هیستامین‌ها می‌شوند و هیستامین هم التهاب در پوست، سینوس‌ها، راه‌های هوایی و سیستم گوارش را به وجود می‌آورد.

دکتریزدانی همچنین می‌گوید: علائم آلرژی عبارت از: آبریزش بینی، ریزش اشک، سرفه، عطسه و اشکال در تنفس، گرفتگی بینی، عطسه، آب ریزش از چشم‌ها، خارش و تورم پوست، پوست خشک و قرمز و حتی بروز جوش‌های پوستی است که به واکنش افراد نسبت به آن ماده آلرژی زای خاص بستگی دارد. حساسیت‌های فصلی در چشم موجب ورم، ملتهب شدن و قرمزی، تورم و اشک ریزش و حساسیت به نور، در دستگاه تنفسی فوقانی باعث گرفتگی، خارش و آب ریزش بینی و در دستگاه تحتانی تنفسی موجب سرفه، احساس کمبود هوا، خس خس، تنگی نفس و در بینی موجب احساس خارش در بینی و گلو، سقف دهان و گوش‌ها، کاهش تمرکز و احساس ناخوشی و خستگی و عصبی شدن می‌شود.‏

وی خاطرنشان کرد: آلرژی نشانه‌ های گوناگون و متعددی دارد؛ از درگیری راه‌ های هوایی و سینوس‌ها و بینی گرفته تا علائم پوستی و گوارشی، ضمن اینکه آلرژی طیفی وسیعی دارد و از انواع خفیف گرفته تا آلرژی‌های شدید و بسیار شدید را دربرمی‌گیرد. ‏

این متخصص بیماری‌های گوش و حلق و بینی در مورد علایم دیگر انواع آلرژی می‌گوید: آلرژی به مواد غذایی نوع دیگری از آلرژی است که باعث مور مور شدن دهان، تورم لب، زبان، دهان، گلو و صورت می‌شود و گاه بیمارکهیر می زند.‏ آلرژی ناشی از گزش حشرات با تورم در محل گزش، خارش و کهیر در کل بدن، فشار قفسه سینه، سرفه، خس‌خس سینه و همچنین تنگی نفس همراه است و البته بسته به شدت آن، می‌تواند صرفاً برخی از علائم را داشته باشد.آلرژی به دارو،‌ کهیر، بثورات پوستی، خارش، تورم صورت، خس‌خس سینه و در شدیدترین وضعیت، آنافیلاکسی را به‌همراه می‌آورد. آلرژی پوستی معمولا علائم موضعی از قبیل خارش، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن پوست را موجب می‌شود.

 آزمایش ‌های تشخیص آلرژی

استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می ‌افزاید: پزشک پس از گرفتن شرح حال و تشخیص آلرژی، آزمایش‌هایی درخواست می‌کند که شامل لیستی از تمامی موادغذایی فرد است که روزانه مصرف می‌کند، زیرا ممکن است بیماربه ماده غذایی خاصی آلرژی داشته باشد. همچنین احتمال دارد پزشک در شرایط ویژه‌ای، تست پوستی آلرژی یا «سیت خون» درخواست کند. در این نوع تست مقدار کمی از ماده‌ای را که ممکن است آغازگر ابتلا به آلرژی باشد، به پوست تلقیح می‌کنند که در صورت وجود آلرژی، تورم و یا کهیر در محل تلقیح ایجاد می‌شود. 

دکتر یزدانی درمورد درمان آلرژی یادآوری می‌کند: در اغلب موارد برای درمان آلرژی از اسپری‌های استروئیدی داخل بینی استفاده می‌شود. این اسپری‌ها حاوی مقادیر کم استروئید است و معمولا اولین روش درمانی است که برای بیماران آلرژیک حساسیت‌ های فصلی، تجویز می‌شود. اسپری ‌های استروئیدی داخل بینی عوارض جانبی بسیار کمی دارد و برای درمان علائم آلرژی کاملا مؤثر است. درضمن، زمانی این اسپری‌ها موثر است که به صورت روزانه مصرف شوند و نه فقط در صورت نیاز، چرا که چند روز زمان می‌برد تا آثار آن مشخص شود. داروی دیگر، آنتی‌هیستامین خوراکی است. زمانی که دستگاه ایمنی بدن با یک آلرژن (عامل آلرژی زا) مواجه می‌شود، ترکیبات هیستامین را تولید می‌کند و به همین دلیل، مصرف آنتی‌هیستامین برای مبارزه با علائم، منطقی به نظر می‌رسد. اثراین داروها تا ۲۴ ساعت دوام دارد. البته شستشوی بینی با آب نمک هم در از میان بردن انواع آلرژن‌ها موثر است.

راه‌های مقابله با آلرژی‌های فصلی

محل زندگی‌تان را حسابی پاکسازی کنید و به خصوص قبل از آغاز فصل آلرژی، پنجره‌ها، قفسه‌های کتابخانه و دستگاه‌های تهویه هوا را که محل تجمع گرد و خاک‌اند، خوب پاک کنید، وگرنه این گردو غبارها علایم آلرژی‌تان را تشدید می‌کنند. وقتی گرده‌های موجود در هوا زیاد می‌شود، فعالیت‌های خارج از منزل‌تان را تا می‌توانید کم کنید و یادتان باشد که بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ عصر بیشترین میزان گرد و غبار در هوا پراکنده می‌شود و از اینرو حتی‌المقدور در این ساعات کمتر از منزل خارج شوید. ‏دست کم۳۰ دقیقه پیش از خارج شدن از خانه برای آغاز فعالیت‌های روزانه، داروهای تجویز شده‌تان را مصرف کنید. روزهایی که میزان گرد و غبار هوا زیادتر است، پنجره‌های خانه‌تان را ببندید و از باز کردن آن‌ها و استفاده از کولرهایی که غبار بیرون را به داخل ساختمان می‌آورند، خودداری کنید. ‏ملحفه‌ های تان را هفته به هفته در آب گرم بشویید. لباس‌های تان را در خانه خشک کنید. آویزان کردن لباس‌ها و ملحفه‌ها در هوای آزاد راهی برای نفوذ جریان گرد و غبار به داخل منزل‌تان است.قبل از رفتن به رختخواب دوش بگیرید و موهایتان را بشویید. فراموش نکنید که پوست و موی شما محل مناسبی برای تجمع گرد و غبار است.از گذاشتن حیوانات خانگی بر روی اثاثیه منزل و یا ورود آنها به داخل اتاق خواب جلوگیری کنید، حواستان باشد که گرده‌ها به راحتی روی پشم بدن سگ و گربه تجمع می‌کنند.موقع رانندگی در فصول حساسیت ‌زا، پنجره ‌های خودرو‌تان را ببندید. ضمناً یادتان باشد که همیشه جهت دستگاه تهویه هوا را مخالف صورت‌ تان تنظیم کنید.به هنگام باغبانی و مرتب کردن چمن ‌ها حتماً از ماسک ‌های فیلتر دار استفاده کنید.